MALİYE 2 KAMU HARCAMALARI

KAMU HARCAMALARI

Kamu harcamalarını dar ve geniş anlamda kamu harcamaları şeklinde ikiye ayırarak tanımlayabiliriz.

DAR ANLAMDA; Para olarak yapılan harcamaların toplamıdır.

GENİŞ ANLAMDA İSE; Devletçe yapılan tüm işlerin maliyetine giren unsurların tümünü kapsar.

Dar anlamda kamu harcaması olarak merkezi ve mahalli idareler anlaşılırken geniş anlamda kamu harcamaları ise bu birimler dışında kamu kesimini oluşturan diğer birimlerin harcamalarını da kapsamaktadır. Bu bağlamda KİT’lerin harcamaları, sosyal sigorta ödemeleri, devlet aktifinde meydana gelen azalmalar, vergi muaflıkları ve özel şahısların yardımları da geniş anlamda kamu harcaması olarak değerlendirilmektedir.

2001 KMS : Aşağıdakilerden hangisi “dar” anlamda kamu harcamaları kapsamında yer alır?

A) Sosyal sigorta ödemeleri

B) Özel şahsın yardımları

C) Vergi muaflıkları

D) Vergi istisnaları

E) İl özel idarelerinin yaptığı ödemeler

2009 KPSS Kamu iktisadi teşebbüslerinin yaptıkları harcamalarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Mülkiyeti devlete ait olduğu için yaptıkları harcamaların konsolide bütçeden yapılan harcamalardan farkı yoktur.

B) Ürettikleri mal ve hizmetler açısından özel kesimdeki firmalardan farklı olmadıklarından, yaptıkları harcamalar hiçbir şekilde kamu harcaması sayılmaz.

C) Bu girişimler başabaş noktasında faaliyet gösterdiklerinden ek bir harcamadan söz edilemez.

D) Devletin bu girişimler aracılığıyla piyasada ek talep yaratması halinde yaptıkları harcamalar kamu harcamalarına benzer.

E) Bu girişimler harcama yapmaktan çok mal ve hizmet ürettiklerinden yaptıkları harcamalar önemsizdir.

KAMU HARCAMALARININ ÖZELLİKLERİ

Devlet olmanın gerektirdiği hizmetleri yerine getirebilmek için kullanılan kamu harcamalarının özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

Kamu harcamaları karşılığında para ödenir.

Kamu harcamaları belirli bir kamusal ihtiyacı karşılar

Kamu harcamaları artma eğilimi gösterir.

Kamu harcamaları yetkili şahıslarca yapılır.

KAMU HARCAMALARININ ARTIŞI

 

Ekonomik ve sosyal alanlarda ortaya çıkan gelişmelere bağlı olarak kamu harcamalarının GSMH içindeki payı hemen her ülkede artmıştır. Aslında kamu harcamalarının artması, çağdaş devlet anlayışının bir sonucudur. Evrensel bir kabul gören "sosyal devlet" anlayışı ile birlikte, kamu kesiminin görevleri ve faaliyet alanı genişlemiştir. Ekonomik kalkınmayı gerçekleştirme, işsizlikle mücadele, sosyal güvenlik kapsamının genişletilmesi gibi görevler ve eğitim ve sağlık hizmetlerinin kamusal faaliyet alanı olarak belirlenmesi kamu harcamaları artışı üzerinde etkili olan başlıca faktörlerdir.

KAMU HARCAMALARININ ARTIŞ NEDENLERİ

 

KMS 2001 Aşağıdakilerden hangisi kamu harcamalarının gerçek artış nedenlerinden biridir?     

A) Para değerinin düşmesi

B) Savaş teknolojisinin gelişmesi

C) Bütçe yapma tekniklerinin gelişmesi

D) Ülke sınırlarının genişlemesi

E) Ülke nüfusunun artması

KPSS 2006 Aşağıdakilerden hangisi kamu harcamalarında gerçek artışa neden olan sosyal gelişmelerden biri değildir?

A) Kentleşme ile beraber altyapı hizmetlerine olan talebin artması

B) Geleneksel toplum yapılarının çözülmesi ile sosyal güvenlik hizmetinin devlet tarafından karşılanmaya başlanması

C) Sanayileşme ile beraber ortaya çıkan çevre sorunlarının çözümünde devletin müdahale etmek zorunda kalması

D) Saf kamusal mal ve hizmetlerin, artan nüfus ile doğrudan bir ilişki içerisinde olması

E) Kentleşme hızının artmasıyla emniyet hizmetlerine olan ihtiyacın artması

KPSS 2007 :  Geleneksel toplum yapılarının çözülmesi sonucu sosyal güvenlik hizmetinin devlet tarafından karşılanmaya başlaması kamu harcamalarında ne tür bir artışa neden olmuştur?

A) Nominal artış      B) Ayni artış     C) Gerçek artış       D)Oransal artış       E)Görünüşte artış

KPSS 2009 Ekonomik gelişmenin beraberinde getirdiği ayni ekonomiden para ekonomisine geçiş olgusunun kamu harcamaları üzerindeki etkisi nasıldır?

A) Gerçekte arttırır

B) Görünüşte arttırır

C) Gerçekte arttırır, görünüşte azaltır

D) Gerçekte ve görünüşte azaltır

E) Gerçekte arttırır, görünüşte etkisi yoktur.

KPSS 2012 : Nüfus artışının, saf kamu mallarına yapılan harcamalar üzerindeki etkisiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Toplam harcamayı etkilemez.

B) Toplam harcamayı artırır.

C) Toplam harcamayı azaltır.

D) Kişi başına harcamayı artırır.

E) Kişi başına harcamayı değiştirmez.

KAMU HARCAMALARININ ARTIŞINI AÇIKLAMAYA YÖNELİK GÖRÜŞLER

WAGNER KANUNU

Kamu harcamalarının devamlı olarak arttığını ifade edenlerin başında ADOLPH WAGNER gelmektedir. Wagner’e göre belli bir dönemde her ülkede kamu harcamaları artmakta ve çeşitlenmektedir. Yaşanan gelişmelerle birlikte hem daha önce sunulan mal ve hizmet miktarı artmakta hemde yeni mal ve hizmet türlerinin sunumu devlet tarafından üstlenilmektedir. Wagner Kanunu, “Devlet Faaliyetlerinin Artış Kanunu” şeklinde de isimlendirilmektedir. Wagner’e göre kamu harcamalarındaki nispi artış milli gelirdeki nispi artıştan fazla olacaktır. Kamu harcamalarındaki artış oranı, milli gelirdeki artış oranına kıyaslandığında 1’den büyük olacaktır. 

  
















KPSS

PEACOCK- WİSEMAN        (SIÇRAMA TEZİ)

Olağanüstü bir durum yoksa kamu harcamaları kamu gelirlerine bağlı bir şekilde artar. Peacock ve Wiseman'a göre, iktisadi ve sosyal buhranlar meydana geldiğinde, kamu gelirlerinde ve dolayısıyla kamu harcamalarında bir sıçrama meydana gelir. Olağanüstülük devam ettiği müddetçe yine kamu harcamaları artmaya devam eder.

Savaş, doğal afet gibi olağanüstülük kalktığı zaman ise, kamu gelirleri ve kamu giderleri tekrar eski haline dönmemekte, yeni seyri ile devam etmektedir. Örneğin; savaş gibi bir sosyal buhran zamanında, devlet kamu harcamalarını artırmaktadır, çünkü savaş için gerekli silah ve araçlar satın almak zorundadır. Bu durumda, artan kamu harcamalarını da finanse etmek için, kamu gelirlerini de yükselmek durumundadır. Savaş bitip durum tekrar eski haline döndüğünde ise, ne kamu harcamaları ne de kamu gelirleri eski seviyesine dönmeyecek, yeni seviyesiyle devam edecektir. Artık yeni bir denge söz konusudur. Devletin kamu harcamalarını ve kamu gelirlerini azaltamamasının nedeni, buhran nedeniyle zarar gören ekonomiyi yeniden düzeltmek zorunda olmasıdır.

KPSS 2002 Peacock ve Wiseman’ın sıçrama tezinin temeli aşağıdakilerden hangisidir?

            

A) Nüfusun hızla artması sonucu kamu harcamalarının artması

B) Kamu harcamalarının milli gelirin %25’ini aşması

C) Devletin piyasaya ani müdahalesi sonucu kamu harcamalarının artması

D) Savaş gibi büyük bunalım dönemlerinden sonra kamu harcamalarının savaş öncesi düzeye dönememesi

E) Teknolojinin gelişmesi sonucu kamusal harcamalarının artması

KPSS 2012 : Kamu harcamalarının, olağanüstü olaylara bağlı olarak katlanılabilir vergi yükü yoluyla artışını açıklayan görüş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Wagner Yasası

B) Görünüşte Artış Yasası

C) Baumal Hipotezi

D) Peacock-Wiseman Hipotezi

E) Ortanca Seçmen Hipotezi

RİCHARD MUSGRAVE

 

Richard Musgrave’e göre devletin, kaynak tahsisatı, gelirin yeniden dağılımı ve harcamalarındaki artış sürekli bir seyir izlememektedir. Savaş ve savaşla ilgili nedenlerden dolayı harcamaların artış gösterdiği  ve söz konusu harcamaların ayrılması durumunda kamu harcamalarının milli gelire oranla oldukça istikrarlı bir seyir izlediği görüşünü savunan Musgrave’e göre  ülke ekonomisinin gelişim sürecini tamamlamasıyla birlikte kamu harcamalarının bileşimi eğitim, sağlık ve sosyal harcamalar lehine gelişmektedir.

KPSS 2006 : Aşağıdakilerden hangisi R. Musgrave’in kamu harcamalarına ilişkin saptamalarından biridir?

A) Merkezi ve yerel yönetim harcamalarının milli gelire oranı sürekli artmaktadır.

B) Kamu harcamalarının milli gelire oranı merkezi hükümette sürekli artarken, yerel yönetimlerde azalmaktadır.

C) Savunma harcamaları dışındaki kamu harcamalarının milli gelire oranı sürekli artmaktadır.

D) Savunma harcamaları dışındaki kamu harcamalarının milli gelire oranı istikrarlı bir seyir izlemektedir.

E) Savunma harcamaları dışındaki kamu harcamalarının milli gelire oranı zaman içerisinde düşmektedir.

KPSS 2001

FRANCESCO NİTTİ

F.Nitti'ye göre, kamu harcamalarını artıran nedenlerin basında ilgili ülkelerin askeri harcamalardaki artışı gelmektedir. Savasla ilgili harcamalar savaştan önce, savaş süresince ve savaştan sonra artmaya devam eder. Bu harcamaları devlet bütçelerinden ayıklamak mümkün değildir. Bu sebepten ötürü Francesco Nitti'nin fikirleri pek taraftar bulmamıştır

W. ROSTOW

Rostow giderlerinin artışını ekonomik kalkınma ve bu kalkınmanın sağlanmasında devletin oynadığı rolün önemi ile açıklamaktadır. Yazarın ekonomik kalkınma ve gelişim ile ilgili beş aşamalı bir teorisi vardır. Teorisinin her aşamasında devlete en birincil görevleri vermektedir. Tabiatıyla Rostow kamu harcamalarını kalkınma ile ilişkilendirerek açıklamaktadır.

HANRY  CLARK  ADAMS

H.C. Adams’a göre devlet harcamalarındaki devamlı artışların bir kanun niteliği taşıdığını ileri sürmüştür. 1898’de o zamana kadar kamu harcamaları üzerinde yapılan araştırmalar ve istatistiksel bilgileri inceleyip karşılaştırarak, kamu harcamalarının hem mutlak hem de milli gelire oranla nispi bir artış gösterdiğini ortaya koymuş ve bu artışın sürekli ve o dönemde gelişen ülkeler için genel bir kanun mahiyetini taşıdığını ifade etmiştir.

Adams tarihi akış içinde, artan devlet borçları yükü ya da savaşlar gibi bazı faktörlerin bu artışta baş rolü oynadığını kabul etmekte, ilaveten Wagnerin sanayileşen toplumlarda giderek devlete daha büyük bir görev düşeceği görüşünü de paylaşmaktadır.

NİSKANEN (BÜROKRASİ ETKİSİ)

Kamu harcamalarının artışını, bürokratların daha fazla gelir, prestij ve güç istemelerine bağlar. Niskanen'e göre, bürokratlar prestijlerini, maddi durumlarını artırmak için, kamu harcamalarının artmasına neden olurlar. Bu harcamaları kendi çıkarları için kullanırlar.

J. M. BUCHANAN

Buchanan anayasal iktisadı savunan bir bilim adamıdır. Buna göre ekonomik iktidar ile siyasi iktidar birbirinden ayrılmalıdır. Yani yasama organının ekonomik kararlar alma yetkisi anayasa ile sınırlandırılmalıdır. Eğer bu yapılmazsa yasama organı tekrar seçilmek uğruna popülizme yönelecektir. Bu da bütçe açıklarına, borç yükünün artmasına, gelir dağılımının bozulmasına ve kaynak israfına neden olacaktır.

P. A. SAMUELSON

Yazar ilk defa iktisattan ayrı olarak mali iktisadın varlığını ortaya koyan bilim adamı olarak tanınmıştır. İktisadi rasyonalite yaklaşımı, devletin liberal iktisat yaklaşımının öngördüğü geleneksel fonksiyonlarının yanında bazı faaliyetlere de katılmasını öngörmektedir. Özellikle özel kesimin yeterli olmadığı zamanlarda devlet tamamlayıcı bir rol oynamalıdır. Samuelson’un iktisadi rasyonalite açısından ileri sürülmüş görüşlerinden biri bölünebilen ve bölünemeyen mal ve hizmet ayrımı ile ilgilidir. Yazara göre devlet piyasada üretilmesi mümkün olmayan mal ve hizmetleri üretmelidir. Devlet faaliyetleri ile ilgili yaklaşımlar bahsinde temas ettiğimiz gibi Samuelson’a devlet kamusal ve yarı kamusal malları üretmelidir.

 COLLİN CLARK

Amerikalı iktisatçı 1945 yılında vegilerle karşılanan kamu harcamalarının milli gelirin %25 ini aşamayacağını ileri sürmüştür

SİMON KUZNETS

Özellikle sanayileşmiş batı ülkelerinde kamu tüketim harcamalarının milli gelirdeki payı sürekli artmaktadır. Kuznets’e göre bu artışın nedeni olarak toplumsal refah harcamalarındaki ve savunma harcamalarındaki artışa bağlamaktır.

E. POOLE

Kamu harcamalarının artışı özel ekonominin gelişmesi içinde kamu ekonomisinin de normal gelişimin bir sonucundan ibarettir. Bu sebeplerle kamu harcamalarının özel harcamalardan daha fazla oranda arttığını ispat etmedikçe sosyal bir artış kanunundan söz edilemez.

D. PYLE

Kamu harcamalarının artışını benimseyen yazar, bu artış hızının en azından belli bir süre için milli gelir artış hızından yüksek olacağını iddia etmektedir.

BOUMOL   (VERİMLİLİK TEZİ)

Kamu sektörü özel sektöre göre daha emek yoğun olup teknolojik gelişmeye daha az açıktır dolayısıyla kamu sektöründe üretkenlik nispi olarak daha düşüktür maliyetler daha yüksektir Kamu sektörünün büyümesinin temelinde bu yüksek maliyet yatmaktadır

MAKSİMİZASYON YAKLAŞIMI

A. Downs, jim Buchanan ve G. Tullacak gibi teorisyenler tarafından ileri sürülmüş olan bir yaklaşımdır. Bu görüşe göre demokrasi ile yönetilen bir ülkede, hükümetler kendi yaşam sürelerini maksimum kılma çabası içresindedirler. Genel olarak hayat standardının yükselmesi nedeniyle talep edilen kamu faaliyetlerinin niteliğinde değişme olmaktadır. Eğitim , sağlık , konut, ulaşım konusundaki hizmetlerin ağırlık kazındığı düşüncesinden kaynaklanan bu durum, yüksek gelir esnekliğinin sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu yönde olan yoğun talep baskısı standartlarla ilgili kurulların revizyonuna siyasal süreç aracılığıyla ekstra harcamalar yapılması yönünde girişimlerde bulunulmasına yol açmaktadır.

KPSS 2003 A.Downs, J.M.Buchanan ve G.Tullock gibi teorisyenler tarafından benimsenmiş olan ve kamu harcamalarındaki artış, demokrasi ile yönetilen ülkelerle siyasi partilerin oylarını arttırmaya yönelik çabalarına dayalı olarak açıklayan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A)Minimizasyon yaklaşımı                                       B)Maksimizasyon yaklaşımı

C)Ramsey yaklaşımı                                                 D)Yatay entegrasyon yaklaşımı

E)Marjinal maliyet fiyatlaması yaklaşımı

A. İDARİ   (ORGANİK)   SINIFLANDIRMA

Harcamayı yapan birimleri esas alan ve harcamaları alt alta sıralamaktan ibarettir. Sınıflandırma şekilleri içinde en ilkel olanıdır. Harcamaların ulaştığı hedeflerle ilgilenmeyen ve sadece birim ve ne kadar harcama yaptığının tespitine yarayan bir sınıflandırma şeklidir.

KPSS 2008 Kamu harcamalarının devleti oluşturan idari birimlere göre gruplandırıldığı tasnif aşağıdakilerden hangisidir?

A) Organik tasnif

B) Fonksiyonel tasnif

C) Bilimsel tasnif

D) Hiyerarşik tasnif

E) İktisadi tasnif

FONKSiYONEL SINIFLANDIRMA

Hizmeti yapan birim değil yapılan hizmet esas alınarak sınıflandırma yapılmaktadır.

Örneğin Milli Eğitim Bakanlığı değil eğitim hizmeti ya da Sağlık Bakanlığı harcaması değil sağlık hizmeti esastır.

 

Fonksiyonel sınıflandırmayı oluşturan hizmetler 3 başlık altında toplanmaktadır.

1.GENEL HİZMETLER; Yönetim, savunma, kolluk gibi hizmetler

2. EKONOMİK HİZMETLER; Tarım, enerji, inşaat, doğal kaynaklar gibi hizmetler

3. SOSYAL HİZMETLER; Eğitim, sağlık, sosyal güvenlik gibi hizmetler

KPSS 2003Aşağıdaki giderlerden hangisi, kamu giderlerinin fonksiyonel ayırımına dahil edilemez?

A) Yönetim giderleri

B) Eğitim giderleri

C) Transfer giderleri

D) Bayındırlık giderleri

E) Sosyal hizmetler giderleri

EKONOMİK SINIFLANDIRMA

Gerçek Harcamalar. Toplam talebini bir ögesini ve bu niteliği ile cari dönem üretimi yada fiyat düzeyini etkileyen harcamalardır.

1. REELHARCAMALAR-TRANSFER HARCAMALARI SINIFLANDIRILMASI

Öncüsü Pigou’dur. 

1 ) REEL HARCAMALAR 

Reel harcamalar  Devletin bir mal ve hizmet alımına yönelik harcamalardır. Gayrisafi milli hasılada genişletici etkiler doğurmaktadır.

Cari ve yatırım harcaması olarak ikiye ayrılmıştır.

CARİ HARCAMALAR: Daha çok tüketim dengesi ile ilgili olan ve milli gelirin kullanımını alakadar eden harcamalara denir. Yıl içinde bir veya birkaç defa kullanmakla tükenen, faydaları devamlılık göstermeyen, çoğu itibariyle her yıl tekerrür eden mal ve hizmetler için yapılan giderler, cari giderlerdir. Cari giderlere örnek olarak, personel giderleri, ısıtma, aydınlatma, kırtasiye, maaşlar, kira, bakım ve küçük onarım giderleri gibi giderler. gösterilebilir.

YATIRIM HARCAMALARI: Daha çok üretim dengesi ile ilgili olan ve ek üretim kapasitesi oluşturmaya yönelik harcamalara yatırım harcamaları denir.. Yatırım harcamalarının faydaları süreklilik gösterir. Yatırım harcamalarına örnek olarak, yol ve baraj yapımı, etüt ve proje giderleri, yapı tesis giderleri, büyük onarım giderleri, makine tesisler için yapılan giderler ve yapılan kamulaştırma harcamaları gösterilebilir.

KALKINMA (YATIRIM) CARİLERİ: Eğitim ve sağlık harcamaları cari harcamalardır. Ancak bunların faydaları gelecek yıllarda da etkili olduğundan ve ekonomik gelişmeye olumlu katkı yaptığından ve beşeri sermayeye yatırım mahiyeti arz ettiğinden dolayı bunlara kalkınma (yatırım) carileri denmektedir. Eğitim ve sağlık alanındaki cari harcamalara aynı zamanda yatırım carisi denir. Ama hastane yapımı gibi harcamalar zaten direk yatırımdır.

KPSS 2010 Kalkınma carileri aşağıdakilerin hangisinde doğru tanımlanmıştır?

A) Kalkınma projelerine ayrılmış cari ödeneklerdir.

B) Faydası genellikle 1 yılı aşan, insana yatırım niteliğindeki cari harcamalardır.

C) Yatırımların cari nitelikteki kısmıdır.

D) Maddi sermaye malı üretmeye yönelik olarak yapılan harcamalardır.

E) Etkisi 1 yılı aşmayan yatırım harcamalarıdır.

2 ) TRANSFER HARCAMALARI 

Transfer harcamaları mahiyeti itibariyle karşılıksız ve GSMH üzerinde dolaylı etkileri olan harcamalardır. Bu tür harcamalar, ülkedeki gelirin yeniden dağılımı safhasında devletin uygulamaya koyduğu önemli bir olgudur .

Transfer harcamalarının en karakteristik özelliği, karşılığında devlete mal ve hizmet ya da üretim faktörü verme zorunluluğunun bulunmamasıdır. Devlet borçlarının faizleri, gazilere ve malullere ödenen maaşlar, sosyal yardımlar, sosyal sigorta yardımları, iktisadi gayeli mali yardımlar, sübvansiyonlar transfer harcamalarına örnek olarak gösterilebilir .

1) Merkezi İdarenin Mahalli İdarelere Yaptığı Mali Yardımlar: Kamu hizmetlerini gerçekleştirebilmek için mahalli idarelerin yetersiz kalması durumunda idarenin mahalli idarelere parasal yönden destek sağlamasıdır. Genel bütçeden yapılan bu yardımlar, mahalli idareler tarafından mal ve hizmet alımında kullanılmış olsa bile, merkezi idareye herhangi bir karşılık sağlamadıkları için transfer harcaması olarak kabul edilebilir.

2) Devlet Borçlarının Faiz Ödemeleri: Devlet çeşitli nedenlerle, siyasi sınırlardaki kişi ve kişilere ayrıca siyasi sınırlar dışındaki ülke ve uluslar arası kuruşlara başvurmak suretiyle borçlanabilir ve alacaklılara vade süresince faiz öder. Bu faiz ödemeleri karşılığında herhangi bir mal ve hizmet alımı yapılmadığı için faiz ödemeleri de transfer harcaması olarak kabul edilir.

3) Sosyal Amaçlı Transfer Harcamaları: Gelir dağılımında adaleti sağlamak amaçlı olan bu harcamalar emekli aylıkları, dul ve yetim aylıkları, muhtaç öğrencilere verilen burslar vb. giderler en tipik örnekleridir. Sosyal amaçlı yapılan bu ödemelerde transfer harcaması olarak kabul edilir.

4) İktisadi ve Mali Amaçlı Transfer Harcamaları: Bunlar genel olarak, ekonomik ve mali politika uygulamaları gereğince devlet tarafından yapılan giderlerdir. Çeşitli nedenlerle bir verginin alınmaması veya indirilerek alınması şeklinde olabilir.

Transfer harcamaları kendi içerisinde de değişik biçimlerde sınıflandırmalara tabi tutulabilir. 

Dolaylı Transfer Harcamaları; ekonomik amaçlı mali yardımlar şeklindedir. Örneğin; tüketim mallarına yönelik destekleme satışlarıyla fiyatlarının düşürülmesi durumunda ise, üreticilerin gelirleri yaptıkları üretime ve satışa bağlı bir şekilde yükselecektir.

Dolaysız transfer harcamaları ise bireylerin gelirlerini doğrudan doğruya arttıran kamu harcamalarıdır. Örneğin borç faiz ödemeleri, gazilere ve malullere ödenen maaşlar ve sosyal yardımlar …Türkiye’de devlet borçlarının ve faizlerinin ödenmesi karşılıksız transfer harcaması olarak kabul edilir.

 KPSS

KPSS 2006 Aşağıdakilerden hangisi sermaye teşkili ve transfer harcamalarından biri değildir?

A) Kamulaştırma

B) Borç faiz ödemeleri

C) Sosyal transferler

D) Kurumlara katılma payları

E) Memur maaşları

KPSS 2009 Kamu harcamalarının genel olarak iktisadi sınıflandırılmasında gerçek ve transfer ayrımı neye göre yapılmaktadır?

A) Bütçeden yapılan harcamalar gerçek, bütçe dışı fonlardan yapılan harcamalar transferdir.

B) Yatırım harcamaları gerçek, diğer harcamalar transferdir.

C) Yatırım mallarına yapılan harcamalar gerçek, işgücüne yapılan harcamalar transferdir.

D) Mal alımına yapılan harcama gerçek, hizmet alımına yapılan harcamalar transferdir.

E) Mal ve hizmet alımına yapılan harcamalar gerçek, diğer harcamalar transferdir.

KPSS 2009 Kamu harcamalarının ekonomik sınıflandırılmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Reel harcamalar doğrudan mal ve hizmet talebi yaratan, transfer harcamaları ise doğrudan mal ve hizmet talebi yaratmayan harcamalardır.

B) Konsolide bütçeden yapılan harcamalar reel, genel bütçeden yapılan harcamalar ise transfer olarak nitelendirilir.

C) Reel harcamalar ayni, transfer harcamaları nakdi olarak yapılır.

D) Reel harcamalar mal, transfer harcamaları ise hizmet sunmak üzere yapılır.

E) Bütçeye yük getiren harcamalar reel, yük getirmeyen harcamalar ise transfer olarak nitelendirilir.

KPSS 2012 : Tüketicinin alacağı mal ve eşyaların fiyatını veya göreceği hizmetlerin bedelini azaltmak amacıyla yapılan iktisadi yardımlar aşağıdakilerden hangisinin kapsamına girer?

A) Dolaysız transferler

B) Dolaylı transferler

C) Sermaye transferleri

D) Gelir transferleri

E) Verimli transferler

HARCAMALARIN SAĞLADIKLARI FAYDALAR AÇISINDAN SINIFLANDIRILMASI

Toplumun bütününe fayda sağlayan harcamalar; tam kamusal mal ve hizmetler için yapılan harcamalardır.Belirli kesime fayda sağlamakla beraber nihai olarak topluma fayda sağlayan harcamalar; en tipik örneği sosyal transfer harcamalarıdır.

Toplumun bütününe faydalı olmaya uygun olduğu halde belli kimselere fayda sağlayan harcamalar; adalet hizmetleri…Bireye özel fayda sağlayan harcamalar; devlet tarafından üretilen özel mal ve hizmetler anlaşılmaktadır. Bu mal ve hizmetler KİT’ler tarafından üretilmektedir.

VERİMLİ-VERİMSİZ HARCAMALAR SINIFLANDIRILMASI

Bu sınıflandırma şekli kesin ölçülere dayanmayan bir sınıflandırma şeklidir.

Ekonominin üretim potansiyelini arttıran harcamalar verimli, diğerleri ise verimsiz harcamalar olarak kabul edilir.

Bir diğer ayrıma göre, kamu harcaması sebebiyle milli hasılada net artış olursa verimli harcama kabul edilecek, tersi halinde ise verimsiz harcama kabul edilecektir.

Başka bir ayrımda, kendini amorti edebilen harcamalar verimli, edemeyenler verimsizdir.

Bu yaklaşıma göre kalkınma carisi olarak tanımlanan eğitim ve sağlık harcamaları verimli harcamalardır.

KPSS 2009 Kamu harcamalarının milli gelirde artışa neden olup olmamalarına göre sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dolaylı-dolaysız                                      B) Gerçek-transfer

C) Verimli-verimsiz                                      D) Cari-yatırım

E)Altyapı-tüketim

KPSS 2012 Sermaye teşkili için yapılan transferler ile sosyal transferler arasındaki temel farkla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Sermaye teşkili için yapılan transferler yatırım niteliğinde, sosyal transferler ise cari nitelikte kamu harcamalarıdır.

B) Sermaye teşkili için yapılan transferler firmalara yapılan, sosyal transferler ise kişilere yapılan transferlerdir.

C) Sermaye teşkili için yapılan transferler bir dönem için, sosyal transferler ise birden fazla dönem için yapılır.

D) Sermaye teşkili için yapılan transferler için bütçeden ödenek ayrılmazken, sosyal transferler için bütçeden ödenek ayrılır.

E) Sermaye teşkili için yapılan transferler karşılıklı, sosyal transferler ise karşılıksız transferlerdir.

Kamu Giderlerinin Sağladıkları Faydalara Göre Sınıflandırılması

Bu tasnifin öncüsü 19. yüzyılda Alman yazarlardan COHN’dur. Daha sonra bu konu üzerinde ABD’li bilim adamı PLEHN çalışmalar yapmıştır. Bu sınıflandırma ile, devlet tarafından yapılan kamu harcamalarından sağlanan faydalar göz önünde bulundurulmuştur.

a.         Toplumun bütün bireylerine fayda sağlayan harcamalar: Bu tür harcamalar devletin geleneksel işlevlerini yerine getirmek için yaptığı giderlerdir. Yani bölünemeyen mal ve hizmetlerin üretimi için yapılan giderlerdir. Örnek güvenlik, savunma.

b.         Yalnızca bazı sınıflara ve gruplara özel menfaat sağlayan harcamalardır. Örneğin; fakirlere yapılan yardımlar.

c.         Bazı bireylere özel menfaat sağlamakla birlikte, toplumsal faydası da olan harcamalardır. Örneğin: adalet hizmetleri, PTT, trafik gibi.

d.         Sadece belli başlı bireylere özel menfaat sağlayan harcamalardır. Devlet özel mal ve hizmet üretmesi Örnek KİT ürünleri.

Yerel ve Genel Harcamalar Sınıflandırması

Merkezi Giderler: Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idarelerinin yaptığı giderlerdir. Bu idareler bütçe bölümünde belirtilecektir.

Yerel Giderler: Yerel yönetimler (Örneğin: Belediye) tarafından yapılan giderlerdir. Aslında Türkiye’de iki gider de merkezi yönetim tarafından yapılmaktadır. Çünkü, yerel yönetimlerin gelirlerinin büyük bir kısmı merkezi idare tarafından sağlanmaktadır. Bu durum yerel yönetimlerin mali özerkliğinin olmadığını gösterir.

Olağan Giderler-Olağanüstü Giderler

Olağan (Adi) Giderler: Devletin cari giderleri ile ilgili olan adi (normal) harcamalardır.

Olağanüstü Giderler: Her yıl tekerrür etmeyen, bütçenin hazırlanmasında tahmin edilemeyen, faydaları devamlılık gösteren harcamalardır.

 KAMU HARCAMALARININ EKONOMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

1. Kamu Harcamalarının Üretim Düzeyi, Fiyatlar Genel Seviyesi, Tam İstihdam Denge Gelir Seviyesi Üzerine Etkileri

Ekonomi eksik istihdamdayken, devletin cari ve yatırım harcamalarını artırmasının ekonomi üzerindeki etkileri olumludur. Ancak, transfer harcamalarının toplam talep üzerindeki etkileri dolaylı olduğundan, bu etkileri göstermesi beklenmez. Yani, ekonomi tam istihdam denge gelir seviyesinin altında iken devletin transfer harcamalarını artırması, ekonomide aynı düzeyde, üretim ve istihdam seviyesinde bir artışa neden olmaz. Cari ve yatırım harcamalarının ekonomi üzerindeki etkileri doğrudandır. Cari ve yatırım harcamalarının artışı, eksik istihdamdaki bir ekonomi için olumludur. Eğer aynı durumda transfer harcamaları artırılmış olsaydı, bu etkileri görmezdik. Çünkü transfer harcamalarının ekonomi üzerindeki etkileri dolaylıdır.

Ekonomi, tam istihdam denge gelir seviyesinin sağındayken, devletin kamu harcamalarını artırması mantıklı değildir. Çünkü kamu harcamalarının artışı, ekonomideki toplam talebi artıracaktır, Ekonomide ise bu talebi karşılayacak toplam arz mevcut değildir. Dolayısıyla, ekonomideki mal ve hizmetlerin girdilerinden kaynaklanan fiyat artışları nedeni ile, mal ve hizmetlerin değerinde yükselmeler olacaktır. Neticede, devletin, ekonomi tam istihdam denge gelir düzeyinde iken kamu harcamalarını artırması, ekonomide var olan enflasyonun devamlılık kazanmasına neden olacaktır.

2. Savunma Harcamalarının Ekonomi Üzerindeki Etkisi

H. Dalton'a göre, savunma harcamaları ekonomik israftan öteye geçmez. Zira, askeri harcamalar, özel yatırım ve tüketimlerin azalmasına neden olur. Dolayısıyla da milli gelir seviyesini olumsuz bir şekilde etkiler.

Ancak, günümüzde askeri harcamalar, ABD gibi ülkelerde ekonomik israf olmaktan çıkmış ve ekonominin gelişmesine öncülük eder olmuştur. ABD gibi ülkelerde, askeri harcamalar bilimsel ve teknik gelişmelere öncülük etmiştir ve ABD bunun karşılığında, yaptığı giderin onlarca katı gelir elde etmiştir. Ama şunu da unutmamak gerekir ki H Dalton'un tezi az gelişmiş ekonomiler için hâlâ geçerlidir. Çünkü, bu tür ülkeler milli kaynaklarının büyük bir kısmını askeri amaçlar için kullanmakta ve bunu sırf güvenlik ve savaş hazırlıkları için yapmaktadır.

3. Kamu Harcamalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri

Bir ülkedeki gelir dağılımını ölçen eğriye Lorenz eğrisi denmektedir.

Kkamu harcamalarının gelir dağılımındaki etkisini şöyle özetleyebiliriz:

a)        Gelir dağılımını eşitleyici giderler: Gelir dağılımını eşitleyici nitelikte olan kamu harcamalarına örnek olarak, sosyal amaçlı transfer harcamaları, öğrenci bursları verilebilir. Ayrıca, sağlık ve eğitim hizmetlerinden düşük gelirliler yararlanıyorsa, bu da gelir dağılımını eşitleyici etki yapacaktır.

b)        Gelir dağılımındaki eşitsizliği artıran giderler: Yapılan kamu harcamalarından yüksek gelir grupları yararlanıyorsa, gelir dağılımındaki adaletsizlik artacaktır. Bu tür harcamalara, devlet tahvili faiz ödemeleri ve iktisadi gayeli mali transferler örnek olarak verilebilir.

c)         Gelir dağılımını etkilemeyen giderler: Milli savunma, adalet, asayiş gibi temel nitelikteki zorunlu giderler, gelir dağılımını etkilemez. Bunların faydası herkes için aynıdır.